%0 Journal Article %T رسالۀ «فی الوجود» از حجّة الحق خیّام %J جاویدان خرد %I مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران %Z 2251-8932 %A نوکهن اهوازی, صادق %A عالیخانی, بابک %D 2022 %\ 02/20/2022 %V 18 %N 40 %P 203-228 %! رسالۀ «فی الوجود» از حجّة الحق خیّام %K صفات اعتباری %K اعتبارات عقلی %K اعتباریّت وجود %K سلسلة‌التّرتیب %R 10.22034/iw.2022.300961.1562 %X پژوهندگان تاکنون دربارۀ رباعیّات خیّام پژوهش‌های بسیاری ارائه داده‌اند، ولی درباب رسائل وی -بالاخص رسائل فلسفی او- تنها به مختصری بسنده کرده‌اند. خیّام مطالبی دربارۀ اعتباری بودن پاره‌ای از اوصاف، و به خصوص وجود، مطرح کرده که در سنّت فلسفۀ اسلامی بی‌تأثیر نبوده است. به طور کلّی، به لحاظ تاریخی درفاصلۀ میان ابن سینا تا سهروردی، خیّام حائز شأن بسزایی است. مهم‌ترین رسالۀ فلسفی خیّام، رسالۀ «فی الوجود» است که در این مقاله تصحیح دیگری از آن-اصطلاحاً به روش التقاطی- ارائه شده است. عمده‌ترین مسئله‌ای که خیّام در همۀ رسائل فلسفی‌ خود سعی در پاسخ دادن به آنها دارد، مسئلۀ سلسلة التّرتیب و تبیین شرور در عالم است. وی برای آنکه نشان دهد شرّ در عالم عدمی است و بالذّات به واجب تعالی بازنمی‌گردد، در ابتدا به بحث در صفات اشیاء و دسته‌بندی‌ آنها می‌پردازد. از این بحث روشن می‌شود که چه صفاتی ذاتی است و چه صفاتی ذاتی نیست. سپس بیان می‌دارد که صفات ذاتی ماهیّات مختلف، بالعرض در تضادّ با یکدیگرند و این تضادّ باعث پیدایش شرّ در عالم جسمانی است. ماهیّات همگی خیرند و بر حسب سلسة التّرتیب از حقّ تعالی فیضان یافته‌اند. %U http://www.javidankherad.ir/article_143612_a4cc2b79a010f49234866bddbc020315.pdf