رویکرد عرفانی شیخ محمود شبستری در تحلیل نظریه تناسخ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای رشته تصوف و عرفان اسلامی

چکیده

نظریه تناسخ در معنای مصطلح و شایع آن به انتقال نفس (ادامه حیات نفس) از بدنی به بدن دیگر (انسان، حیوان، نبات و جماد) پس از مرگ، اطلاق شده است.این نظریه بواسطه ارتباط تنگاتنگ خود با واقعه مرگ ومراحل پس از آن ، از دیربازمحل تامل اندیشمندان ومتفکران سراسر جهان بوده است.این آموزه به جهت محتوای معرفتی مدعای خود،در هریک ازحوزه های تفکر اسلامی، ازجمله حوزه های فقهی،کلامی،فلسفی وعرفانی بازتاب های متعددی داشته است که در غالب آنها ، مورد طرد و ردّ منطقی قرار گرفته است.یکی از عرصه های قابل تامل مورد بررسی قرار گرفته شده این اندیشه،حوزه تفکرعرفانی است که بواسطه انتخاب ابزارکشف و شهود ،سطوح تحلیل عمیقتر و متفاوت تری ازآموزه تناسخ را در اختیار صاحبنظران و اندیشمندان قرار داده است.این مهم،در این مقاله با تعالیم برجای مانده از عارف نامدار ایرانی،شیخ محمود شبستری ( 687 - 740 ه.ق ) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-         ابن‌ترکه، صائن‌الدین، شرح گلشن راز، تصحیح کاظم دزفولیان، نشر آفرینش، تهران، 1375.
-         اردستانى‏، پیر جمال‌الدین محمد، شرح الکنوز و بحر الرموز، به کوشش امید سرورى‏، کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شوراى اسلامى‏، تهران، 1388.
-         حمزه فناری، شمس الدین محمد،  مصباح الانس، ترجمه و شرح محمد حسین ناییجی، قم، آیت اشراق، 1388.
-         داعی شیرازی، شاه محمود، نسایم گلشن، به کوشش پرویز عباسی داکانی، انتشارات الهام، تهران،1377.
-         سبزواری، محمد ابراهیم، شرح گلشن راز، به اهتمام پرویز عباسی داکانی، نشر علم، تهران، 1381.
-         شبستری، شیخ محمود، گلشن راز، تصحیح محمد حماصیان، انتشارات خدمات فرهنگی کرمان، کرمان، 1382.
-         شبستری، شیخ محمود، گلشن راز (متن و شرح)، به کوشش کاظم دزفولیان، طلایه، تهران، 1389.
-         فرغانى‏، سعید الدین، مشارق الدرارى (شرح تائیه ابن فارض‏)، به کوشش رضا مرندی، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى‏، قم، 1379.
-         لاهیجی، محمد، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تصحیح علیقلی محمودی بختیاری، نشر علم، تهران، 1381.
-         ملاصدرا، صدرالدین محمد، الحکمةالمتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه، داراحیاء التراث، بیروت، 1981.
-         الهی اردبیلی، شرح گلشن راز، به کوشش عفت کرباسی، محمدرضا برزگر، نشر دانشگاهی، تهران، 1376.