از آرای عینالقضات همدانی در وجودشناسی دو تلقی کثرت وجود و وحدت وجود قابل استنباط است. تلقی اول در جایی مطرح میشود که وی برای اثبات وجود واجب، وجود را به قدیم و حادث تقسیم میکند. لازمه این تقسیم، پذیرش کثرت در وجود است؛ اما تلقّی دوم آنجا مطرح میشود که وی هستی را منحصر در وجود حق میکند و او را یگانه مصداق حقیقت وجود میداند. در این تلقّی، کثرات هیچ شأنی جز مظهر بودن حق نداشته و ذاتاً معدوماند. از اینرو، رابطه حق با آنها نه ارتباط دو وجود با یکدیگر بلکه رابطه ظاهر با مظهر بوده و در نتیجه غیریت و کثرت در وجود نفی میشود. امّا با توجه به تمایزی که عینالقضات بین طور عقل و طور ورای عقل قائل میشود، میتوان کثرت وجود را ناظر به طور عقل و وحدت وجود را ناظر به طور ورای عقل دانست، یعنی او از حیث معرفتشناختی به دو نحو سخن میگوید نه از حیث وجودشناختی.
یوسفثانی, سیدمحمود, مهدی پور, حسن. (1392). تبیین کثرت و وحدت وجود در اندیشة عینالقضات همدانی بر اساس طور عقل و طور ورای عقل. جاویدان خرد, 09(21), 135-164.
MLA
سیدمحمود یوسفثانی; حسن مهدی پور. "تبیین کثرت و وحدت وجود در اندیشة عینالقضات همدانی بر اساس طور عقل و طور ورای عقل". جاویدان خرد, 09, 21, 1392, 135-164.
HARVARD
یوسفثانی, سیدمحمود, مهدی پور, حسن. (1392). 'تبیین کثرت و وحدت وجود در اندیشة عینالقضات همدانی بر اساس طور عقل و طور ورای عقل', جاویدان خرد, 09(21), pp. 135-164.
VANCOUVER
یوسفثانی, سیدمحمود, مهدی پور, حسن. تبیین کثرت و وحدت وجود در اندیشة عینالقضات همدانی بر اساس طور عقل و طور ورای عقل. جاویدان خرد, 1392; 09(21): 135-164.