اثیرالدین مفضل بن عمر ابهری (؟656-؟597) دانشمند برجستۀ ایرانی است که در شاخه‌های مختلف علوم عقلی مقامی والا داشته است. مخطوط فاضل احمد پاشا 1618، که در کتابخانه‌ی کوپریلی استانبول نگهداری می‌شود مشتمل است بر چهار رساله از او، به نام‌های بیان الأسرار، تلخیص الحقائق، رسالة المطالع، و زبدة الحقائق، که هر یک سه‌گانه‌ای‌ست در منطق، طبیعیات، و مابعدالطبیعة. این رساله‌ها را کاتبی قزوینی از نسخه‌ی اصل استنساخ کرده و ابهری به خط خود بر صدر همۀ آن‌ها یادداشت إنهاء با تاریخ و توقیع نوشته است. آنچه در پی می‌آید تقدیم و تحقیق بخش منطق تلخیص الحقائق است. منطق ابهری در این رسائل، از جمله در تلخیص الحقائق، فاقد نوآوری‌های بعدی او و تقریباً به‌کلّی تابع منطق ابن‌سینا است. به اقتضای تک‌نسخه بودنِ مخطوط، روش قیاسی را برای تصحیح آن برگزیده‌ایم. اثیرالدین مفضل بن عمر ابهری (؟656-؟597) دانشمند برجستۀ ایرانی است که در شاخه‌های مختلف علوم عقلی مقامی والا داشته است. مخطوط فاضل احمد پاشا 1618، که در کتابخانه‌ی کوپریلی استانبول نگهداری می‌شود مشتمل است بر چهار رساله از او، به نام‌های بیان الأسرار، تلخیص الحقائق، رسالة المطالع، و زبدة الحقائق، که هر یک سه‌گانه‌ای‌ست در منطق، طبیعیات، و مابعدالطبیعة.
Athir al-Abhari (d. ca. 656/1258) was an outstanding Iranian polymath who wrote numerous treatises, as Bayan al-Asrar, Talkhis al-Haqa’iq, Risalat al-Matali’, and Zubdat al-Haqa’iq. Each treatise contains three subjects: logic, physics, and metaphysics copied by Katebi al-Qazwini. Al-Abhari has written his ijaza at the beginning of each of the treatises. The four are preserved in MS Fazil Ahmed Pasha, 1618, in the Library of Kuprili, Istanbul. In this study, I have edited and introduced the Logic of Talkhis al-Haqa’iq. Abhari’s logic in this work is purely Avicennan. Keywords: Athir al-Abhari, Talkhis al-Haqa’iq, MS Fazil Ahmed Pasha 1618, al-Abhar’s Logic. Athir al-Abhari (d. ca. 656/1258) was an outstanding Iranian polymath who wrote numerous treatises, as Bayan al-Asrar, Talkhis al-Haqa’iq, Risalat al-Matali’, and Zubdat al-Haqa’iq. Each treatise contains three subjects: logic, physics, and metaphysics copied by Katebi al-Qazwini. Al-Abhari has written his ijaza at the beginning of each of the treatises. The four are preserved in MS Fazil Ahmed Pasha, 1618, in the Library of Kuprili, Istanbul. In this study, I have edited and introduced the Logic of Talkhis al-Haqa’iq. Abhari’s logic in this work is purely Avicennan. Keywords: Athir al-Abhari, Talkhis al-Haqa’iq, MS Fazil Ahmed Pasha 1618, al-Abhar’s Logic.
کلیدواژه‌ها [English]
"Abhari, " "Talkhis al-Haqaiq, " "MS Fazil Ahmed Pasha 1618"
مراجع
- ابن‌خلّکان، أحمد بن محمد، وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزمان، ج 5، بتحقیق إحسان عباس، دارصادر، بیروت، 1994م.
- جوینی، عطاملک، تاریخ جهانگشا، به تصحیح محمّد قزوینی، سه جلدی، دنیای کتاب، تهران، 1385.
- خونجی، افضل‌الدین، کشف الأسرار عن غوامض الأفکار، تقدیم و تحقیق: خالد الرویهب، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران و مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین، تهران، 1389.
- الصفدی، صلاح‌الدین خلیل بن أیبک، الوافی بالوفیات، بتحقیق: أحمد الأرناؤوط و ترکی مصطفى، دار احیاء التراث، بیروت، 2000م.
- عظیمی، مهدی، «میراث اثیری: حیات و کارنامۀ اثیرالدین ابهری»، تاریخ فلسفه (فصلنامۀ علمی‌ـ‌پژوهشی انجمن بین‌المللی تاریخ فلسفه)، شمارۀ 15، زمستان 1392.
- القزوینی، زکریا بن محمد بن محمود، آثار البلاد و أخبار العباد، دارصادر، بیروت، 1960م.
- Rescher, N. The Development of Arabic Logic. Pittsburgh, 1964.
- Sarioğlu, H. “Abharī: Athīr al-Dīn al-Mufaḍḍal ibn ʿUmar ibn al-Mufaḍḍal al-Samarqandī al-Abharī.” The Biographical Encyclopedia of Astronomers. Thomas Hockey et al. (eds.), New York: Springer, 2007.
ابتدای صفحه