1دانشجوی دکتری
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
2عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
چکیده
شیخ اشراق، حکیم سهروردی در مقابل دو نظریّۀ رایج‌ترِ «انطباع» و «خروج شعاع» در زمینۀ کیفیّت اِبصار، به نظریّۀ سومی قائل شد که بر اساس آن، در هنگام اِبصار، نَفْس آدمی علمِ حضوری اشراقی به خودِ اشیای دیدنی پیدا می‌کند، نه آنکه صرفاً از رهگذر صورت‌های ادراکی آنها را ادراک کند. صدرالمتألّهین نظریّۀ سهروردی را مبتلا به اشکال دید و به نقد دیدگاه او پرداخت. نقدهای وی در اسفار، در قالب چهار اشکال ارائه شده است. حکیم سبزواری که سعی در توجیه نظریّۀ سهروردی داشته، به دفاع از وی در مقابل نقدهای صدرالمتألّهین برخاسته است. این مقاله به گزارش و نقد و بررسی پاسخ‌های چهارگانۀ حکیم سبزواری به اشکالات صدر المتألّهین اختصاص دارد. پاسخ‌های یادشده در مجموع سبب روشن‌تر شدن برخی از جوانب بحث، و روشنگری در جهت گشوده شدن راه‌های تازه گردیده است، امّا هیچ یک در پاسخگویی به آن اشکال‌ها تمام نیست، بلکه هر کدام نیازمند تتمیم است.
Al-Sabzawari's Defence of Al-Suhrawardi's Theory about How of Vision
چکیده [English]
Against the two most prevalent ‘extramissive’ and ‘intromissive’ theories of vision, shaykh al-ishraq, Al-Suhrawardi developed a third theory according to which, while visioning, the human soul gains a presential illuminative knowledge of the objects of vision themselves, rather than perceives them merely through perceptual forms. Sadr al-Muta’allihin saw Al-Suhrawardi's theory as faulty and criticized it. His criticisms were presented in terms of four objections. Al-Sabzawari who tried to justify Al-Suhrawardi's theory defended him against these criticisms. The present article deals with reporting, reviewing, and investigating Al-Sabzawari's responses to Sadr al-Muta’allihin's objections. Overall, these responses clarified some aspects of the debate, and were insightful in opening up new ways, but no one is sufficient to respond to those objections, but each one requires to be completed.
a a a a a a a a a a a a a aa a a a a a a a a a a a a a a
- ـــــــــــــــــــ ، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلالالدین آشتیانى، انجمن حکمت و فلسفه ایران، تهران، 1354.
- ـــــــــــــــــــ ، مجموعه رسائل فلسفى صدر المتألهین، انتشارات حکمت، تهران، 1375.
- ـــــــــــــــــــ ، رسالة فی اتّحاد العاقل و المعقول، تصحیح، تحقیق و مقدّمه بیوک علیزاده، بنیاد حکمت اسلامی‌صدرا، تهران،1387.
- ـــــــــــــــــــ ، تعلیقه بر شرح حکمةالاشراق، در: قطبالدین شیرازی، 1391.
- ـــــــــــــــــــ ، شرح الهدایة الأثیریّة، تصحیح، تحقیق و مقدّمه مقصود محمّدی، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، 1393.
- فارابی، ابونصر، الجمع بین رأیى الحکیمین، مقدمه و تعلیق از دکتر البیر نصرى نادر، انتشارات الزهراء، تهران، 1405.
- قطبالدین شیرازی، محمود بن مسعود، شرح حکمة الاشراق (به انضمام تعلیقات صدرالمتألهین)، تصحیح سید محمد موسوی، حکمت، تهران،1391.
- عامرى، ابوالحسن، رسائل ابوالحسن عامرى، مقدمه و تصحیح از سحبان خلیفات، مرکز نشر دانشگاهى، تهران، 1375.
- مطهّری، مرتضی، مجموعه آثاراستاد شهید مطهّرى، انتشارات صدرا، تهران،1371.
- معصومی همدانی، حسین، «ابصار در فلسفۀ صدرالدین شیرازی»، مجموعه مقالات همایش جهانی حکیم ملاصدرا، ج8، بنیاد حکمت اسلامی‌صدرا، تهران، 1382.
- میرداماد، محمدباقر، مصنفات میرداماد، تصحیح عبدالله نورانی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، تهران، 1385.
- یزدانپناه، یدالله، حکمت اشراق: گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهابالدین سهرودی، ج2، تحقیق و نگارش مهدی علی‌پور، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، 1389.
ابتدای صفحه