دوفصلنامه جاویدان خرد مبانی فلسفی هنر در آثار ابنسینا
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسنده
.
چکیده
یکی از مؤلفههای اصلی هنر، زیبایی است. به نظر ابنسینا زیبایی به معنای عام (محسوس و نامحسوس)، کمال اخیر یا داشتن همه اوصاف شایسته و بایسته است. به نظر او عناصر زیبایی محسوس، نظم، تقارن، حُسن تألیف، اعتدال، وحدت و اتّفاق در یک شیء است. منشاء نهایی زیبایی، جمیل مطلق است. لذت بخشی، ایجاد دوستی و عشق، اِعجاب و تحسین‌برانگیزی از جمله آثار زیبایی بر روی نفس مُدرِک‌اند. زیبایی امری عینی و آفاقی است. هنر طبق مبانی ابنسینا قابل تعریف به «فعل صورت بخشی زیباست». محاکات که در نزد افلاطون و ارسطو اساس هنر تلقی میشد، در نزد ابنسینا معنای عامی دارد و با محاکات مدّ نظر افلاطون و ارسطو متفاوت است. طبق دیدگاه شیخ الرئیس، خیال مبدأ قریب همه آثار هنری است. ابنسینا دربارة قوّه خیال و متخیّله به وجه مبسوط بحث میکند که در آفرینش هنری، نقش مهمّی ایفا میکنند. منشأ بعید هنر در نزد شیخ الرئیس میل غریزی به محاکات، میل فطری به زیبایی‌جویی است.
کلیدواژه‌ها
- آدورنو و مارکوزه، زیبایی شناسی انتقادی، ترجمه امید مهرگان، نشر گام نو، تهران،1382.
- آزبورن و چیلورز، سبک‌ها و مکتب‌های هنری، ترجمه فرهاد گشایش، انتشارات مارلیک، تهران، 1386.
- ابنسینا، الاشارات و التنبیهات، ج2، نشر البلاغة، قم، 1375.
- ـــــــــ، الشفاء (المنطق، الهیات،الریاضیات)، تحقیق ابراهیم مدکور، الاب قنواتی، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، قم،1405هـق.
- ـــــــــ، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، ویرایش محمد تقی دانش‌پژوه، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1379.
- ـــــــــ، رسالة فی العشق، تحقیق حلمی ضیاء اولکن؛ دانشکده ادبیات استانبول، استانبول، 1953.
- ـــــــــ، المبدأ و المعاد، تصحیح عبد الله نورانی، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران، تهران، 1379.
- ـــــــــ، رسالة فى ما تقرر عنده من الحکومة، تحقیق حلمی ضیاء اولکن؛ دانشکده ادبیات استانبول، استانبول، 1953.
- ـــــــــ، پنج رساله شیخ الرئیس، تصحیح احسان یار شاطری، انتشارات دانشگاه همدان، همدان، 1383.
- ـــــــــ، رساله نفس، تصحیح موسی عمید، دانشگاه همدان و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، همدان،1383.
- ارسطو، متافیزیک، ترجمه شرف الدین خراسانی، انتشارات حکمت، تهران، 1348.
- ـــــــــ، فنّ شعر، عبد الحسین زرین‌کوب، امیر کبیر، تهران، 1387.
- افلاطون، مجموعه آثار، ترجمه محمد حسن لطفی، رضا کاویانی، خوارزمی، تهران،1380.
- دورانت، ویل، لذّات فلسفه، ترجمه عباس زریاب خویی، سازمان انتشارات انقلاب اسلامی، تهران، 1380.
- طوسی، نصیر الدین، اساس الاقتباس، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1367.
- فارابی، ابونصر، آراء اهل المدینة الفاضلة و مضادتها، مکتبة الهلال، بیروت،1995م.
- ـــــــــ، المنطقیات للفارابی، مکتبة آیة الله مرعشی نجفی، قم، 1408.
- Carroll , Noel.(2001).Beyond Aesthetic: Cambridge University pres
)